W dzisiejszych czasach, kiedy tak licznie rozpadają się związki i tworzą się nowe, powstaje wiele tzw. rodzin patchworkowych. Takie sytuacje rodzinne mogą powodować różne komplikacje natury prawnej. Często można spotkać się z pytaniem czy w wypadku zawarcia ponownego związku małżeńskiego dziecko może przyjąć nazwisko swojego ojczyma?
Odpowiedź brzmi tak, ale pod pewnymi warunkami. Omawianą kwestię reguluje art. 90 § 1 kro* zgodnie z którym, w sytuacji kiedy matka małoletniego dziecka zawarła małżeństwo z mężczyzną, który nie jest ojcem tego dziecka, małżonkowie mogą złożyć przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub przed konsulem zgodne oświadczenia, że to dziecko będzie nosiło takie samo nazwisko, jakie nosi albo nosiłoby ich wspólne dziecko.
Jednak należy pamiętać, że taka możliwość istnieje tylko w sytuacji, kiedy dziecko nosi nazwisko matki. Nie można zastosować tej procedury, gdy dziecko nosi nazwisko swojego biologicznego ojca albo nazwisko utworzone przez połączenie nazwiska matki z nazwiskiem biologicznego ojca.
Brzmi skomplikowanie? Dla lepszego zrozumienia poniżej przedstawiam dwa przykłady:
Przykład nr 1:
Justyna M. zawarła związek małżeński z Janem P. i przyjęła po ślubie jego nazwisko. Justyna P. posiada syna Szymona M. pochodzącego ze swojego poprzedniego nieformalnego związku z Grzegorzem C. Ojciec Szymona uznał ojcostwo jednak, wskutek wspólnych oświadczeń rodziców ustalono, że Szymon będzie nosił tylko nazwisko matki. W takiej sytuacji istnieje możliwość aby Szymon M. po ślubie swojej matki przyjął nazwisko jej męża Jana P.
Przykład nr 2:
Justyna M. zawarła związek małżeński z Janem P. i przyjęła po ślubie jego nazwisko. Justyna P. posiada syna Szymona C. pochodzącego ze swojego poprzedniego nieformalnego związku z Grzegorzem C. Ojciec Szymona uznał ojcostwo i wskutek wspólnych oświadczeń rodziców ustalono, że Szymon będzie nosił nazwisko swojego biologicznego ojca. W takiej sytuacji nie ma możliwości aby Szymon C. po ślubie swojej matki przyjął nazwisko jej męża Jana P.
Stosowne oświadczenie dotyczące nazwiska dziecka małżonkowie mogą złożyć zarówno przy zawarciu małżeństwa jak i w okresie późniejszym, ale tylko do czasu uzyskania przez dziecko pełnoletności. Jeżeli dziecko ukończyło już 13 lat, to wtedy do zmiany nazwiska potrzebna jest jego zgoda. Taką zgodę dziecko wyraża także przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego.
W takiej sytuacji rodzi się jeszcze jedno pytanie – czy biologiczny ojciec dziecka musi wyrazić zgodę na zmianę nazwiska dziecka? Otóż nie musi. Zgoda biologicznego ojca dziecka, które nie nosi jego nazwiska (bądź nazwiska połączonego z jego nazwiska i nazwiska matki) nie jest wymagana.
Czemu w ogóle ma służyć taka regulacja? Możliwość omawianej zmiany nazwiska dziecka, przede wszystkim ma pomóc w jego asymilacji w nowoutworzonej rodzinie. Można w ten sposób uniknąć chociażby pytań o pochodzenie dziecka, kiedy nosiłoby ono inne nazwisko aniżeli pozostali członkowie rodziny.
Należy jednak pamiętać, że uzyskanie przez dziecko nazwiska męża matki nie wpływa w żaden sposób na ewentualne ustalenie ojcostwa. Co to oznacza w praktyce? Jest możliwa taka sytuacja, kiedy w okresie po przyjęciu przez dziecko nazwiska męża matki zostanie ustalone ojcostwo biologicznego ojca dziecka. Wtedy jeśli jednocześnie dziecko uzyska nazwisko swojego rzeczywistego ojca, to w takiej sytuacji straci ono automatycznie nazwisko męża matki.
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 2086.*