Czy w szkołach występują konflikty? Bez wątpienia i chyba nie można się oszukiwać, że ten stan kiedykolwiek się zmieni. Konflikt jest zjawiskiem niejako wpisanym w ludzką naturę oraz nasze życie społeczne. Sytuacje sporne pojawiają się w każdej grupie społecznej i szkoła nie jest tutaj żadnym wyjątkiem. Można nawet powiedzieć, że sytuacje występujące w szkole są w pewnym sensie odzwierciedleniem zdarzeń ogólnie występujących w społeczeństwie problemów – ale w takiej mikroskali. Nie można też pominąć, że na przestrzeni ostatnich lat widać, jak rozwijają się zachowania agresywne dzieci i młodzieży w szkole.
Szkoła to specyficzne środowisko, w którym dzieci spędzają ogrom czasu, zdobywając nie tylko wiedzę, ale też ucząc się właśnie zachowań społecznych. Szkoła nie jest tym samym wyłącznie placówką dydaktyczną ale stanowi również przestrzeń gdzie młodzi ludzie mają możliwość wchodzenia w różne interakcje społeczne. Jest to obszar rozwoju poznawczego, emocjonalnego, jak też interpersonalnego i społecznego funkcjonowania. W środowisku szkolnym mamy do czynienia z obszarem ścierania się odmienności na wielu polach takich jak np. poglądy, potrzeby, wygląd etc. Z uwagi na to dochodzi powstawania trudnych sytuacji konfliktowych, od których żadna zbiorowość ludzi nie jest wolna. Jednak jeśli nawet nie jesteśmy w stanie wyeliminować konfliktów to możemy pracować nad tym aby jak najlepiej je rozwiązywać.
Budowane dobrych relacji interpersonalnych jest jednym ze sposobów na radzenie sobie z trudnymi sytuacjami. Prawidłowe zarządzanie konfliktem może nie tylko pomóc rozwiązać jakąś konkretną sytuację ale też może stanowić wytyczenie nowej drogi postępowania na przyszłość. I tutaj nieoceniona może być właśnie pomoc doświadczonego mediatora i wprowadzenie postepowań mediacyjnych w szkołach.
Jak już wielokrotnie wspominano mediacja jest jedną z metod konstruktywnego rozwiązywania konfliktów i sporów rówieśniczych, która może pomóc w zapobieganiu zarówno przemocy fizycznej jak i psychicznej w środowisku szkolnym. W procesie mediacji mamy do czynienia z ideą tzw. sprawiedliwości naprawczej, której celem jest zadośćuczynienie, naprawienie szkody a w efekcie naprawa relacji między ludźmi. Wykorzystywana często zamiast tego sprawiedliwość karna, ma natomiast na celu ukaranie winnego oraz „odstraszenie” innych potencjalnych sprawców przed popełnieniem podobnych czynów w przyszłości. Idea to jednak mało skuteczna, ponieważ niesie za sobą wiele kosztów zwłaszcza psychologicznych takich jak lęk poszkodowanego i poczucie niesprawiedliwości u osoby uznanej za winną (nie zawsze słusznie). Mediacja może stanowić alternatywny sposób rozstrzygnięcia problemu, a dodatkowo nauczyć nas rozmawiać ze sobą, dochodząc do kompromisów także w codziennym życiu.
Odnośnie konfliktów występujących w szkołach możemy mówić o następujących formach mediacji:
Mediacja szkolna – to dobrowolne i poufne poszukiwanie rozwiązania sporu pomiędzy stronami konfliktu w obecności bezstronnego i neutralnego mediatora. Konflikty te dotyczą spraw związanych z relacjami międzyludzkimi i/lub działalnością statutową szkoły. Stronami konfliktu mogą być: nauczyciele, dyrektor, pozostali pracownicy szkoły, uczniowie, rodzice.
Mediacja rówieśnicza – to dobrowolne i poufne poszukiwanie rozwiązania konfliktu pomiędzy uczniami, w obecności dwóch bezstronnych i neutralnych mediatorów – innych uczniów, przygotowanych do prowadzenia mediacji rówieśniczej. Konflikty te dotyczą wyłącznie spraw związanych z relacjami między uczniami.
