W ostatnim czasie dużo uwagi poświęca się wdrożeniu w życie przepisów dyrektywy work-life balance. Dyrektywa 2019/1158/UE, bo o niej mowa, ustanawia minimalne wymagania mające na celu ułatwienie pracownikom będącym rodzicami lub opiekunom godzenia życia zawodowego z rodzinnym.
Wdrożenie jej spowoduje m.in. ustalenie zasad powrotu do pracy pracowników po zakończeniu wszystkich urlopów związanych z rodzicielstwem w jednym przepisie. Wspomniana dyrektywa ma na celu zapewnienie równości szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy oraz umożliwienie pracownikom (obojgu rodzicom) godzenia życia zawodowego i rodzinnego. Jak wynika z uzasadnienia do projektu omawianej nowelizacji, celem powyższej zmiany jest zachęcenie ojców do korzystania z urlopu rodzicielskiego. Ponadto, rozwiązanie to ma promować i ułatwiać powrót matek na rynek pracy po okresie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. Obecnie to właśnie na matkach spoczywa główny ciężar opieki nad dziećmi, co utrudnia im powrót do pracy zawodowej.
Urlop rodzicielski
Jedną z istotniejszych zmian, jest propozycja wydłużenia okresu urlopu rodzicielskiego:
a) z 32 do 41 tygodni (w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie) oraz
b) z 34 do 43 tygodni (w przypadku urodzenia co najmniej 2 dzieci przy jednym porodzie).
Urlop ten, tak jak dotychczas, ma przysługiwać obojgu pracownikom – rodzicom dziecka, z tym że każde z nich ma mieć wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego z całego wymiaru urlopu i nie będą mogli oni przenieść tego prawa na drugiego z pracowników – rodzica dziecka.
Ten dodatkowy wymiar w praktyce będzie dedykowany jednak ojcom i ma zachęcić mężczyzn do wybierania opieki nad dzieckiem. Dodatkowy urlop będzie płatny, ale nie w pełnej wysokości. Ojcu przysługiwać będzie zasiłek w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru. Jednakże już teraz zauważa się, że wysokość takiego zasiłku może w praktyce spowodować, że mężczyźni nie będą zainteresowani korzystaniem z tego uprawnienia.
Co istotne, nowelizacja zakłada również skrócenie okresu, w którym ojciec będzie mógł skorzystać z urlopu ojcowskiego. Do tej pory takie uprawnienie przysługiwało (w wymiarze do 2 tygodni) do ukończenia przez dziecko 24 miesięcy. Po zmianach, ojcowie będą mogli wykorzystać ten urlop tylko do ukończenia przez dziecko 12 miesięcy.
Zwolnienie z pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych
Dodatkowo będzie też można skorzystać ze zwolnienia z pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika. To zwolnienie ma przysługiwać w wymiarze 2 dni lub 16 godzin w roku kalendarzowym. Za ten okres pracownicy mają zachować prawo do 50% wynagrodzenia.
Uprawnienia rodziców dzieci do lat 8
Opiekunowie małych dzieci zyskają też nowe uprawnienia. Przykładowo pracownika, wychowującego dziecko do ósmego roku życia, nie będzie można bez jego zgody zatrudniać w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej w systemie przerywanego czasu pracy oraz delegować poza stałe miejsce pracy. Przepisy w obecnym brzmieniu mówią o opiece nad dziećmi do lat czterech.
Zasady powrotu do pracy pracowników po zakończeniu wszystkich urlopów związanych z rodzicielstwem
Dyrektywa zakłada też, aby po zakończeniu urlopu ojcowskiego, urlopu rodzicielskiego i urlopu opiekuńczego pracownicy byli uprawnieni do powrotu na swoje stanowisko lub na równorzędne stanowisko na warunkach nie mniej korzystnych, i do korzystania z wszelkiej poprawy warunków pracy, do której byliby uprawnieni, gdyby nie skorzystali z urlopu.
W art. 1864 kodeksu pracy ustalone zostaną zasady powrotu do pracy pracowników po zakończeniu wszystkich urlopów związanych z rodzicielstwem. Zmiana polega na uzupełnieniu dotychczasowego brzmienia tego przepisu o wszystkie urlopy związane z rodzicielstwem i ma na celu ujednolicenie zasad powracania do pracy pracowników po zakończeniu wszystkich urlopów płatnych związanych z rodzicielstwem: urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego, urlopu ojcowskiego oraz bezpłatnego urlopu wychowawczego. Po urlopie opiekuńczym pracownik będzie miał zagwarantowany powrót na dotychczasowe stanowisko, a jeżeli nie będzie to możliwe, na stanowisko równorzędne z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu na warunkach nie mniej korzystnych od tych, które obowiązywałyby, gdyby pracownik nie korzystał z urlopu opiekuńczego. Ta sama zasada będzie dotyczyła pracownika, który będzie powracał ze zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika.
Urlop opiekuńczy w celu zapewnienia opieki nad członkiem rodziny
Następnie zostanie dodany art. 1731 kodeksy pracy, zgodnie z którym pracownikowi będzie przysługiwać w ciągu roku kalendarzowego urlop opiekuńczy w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych. Wymiar urlopu opiekuńczego wyniesie 5 dni.
Po urlopie opiekuńczym pracownik będzie miał zagwarantowany powrót na dotychczasowe stanowisko, a jeżeli nie będzie to możliwe, na stanowisko równorzędne z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu na warunkach nie mniej korzystnych od tych, które obowiązywałyby, gdyby pracownik nie korzystał z urlopu opiekuńczego. Ta sama zasada będzie dotyczyła pracownika, który będzie powracał ze zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika.
