W momencie zawarcia związku małżeńskiego, z mocy prawa dochodzi do powstania tzw. majątkowej wspólności ustawowej. Taka zasada obecnie panuje w polskim prawie. Jednak jak wiadomo od zasad są wyjątki i jest nim właśnie intercyza. Sam zakres i zastosowanie intercyzy są bardzo szerokie, to powszechnie kojarzona jest ona z ustanowieniem rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami.
Intercyza to potoczne określenie umowy majątkowej, zawieranej między małżonkami. Umowa ta ma na celu uregulować stosunki finansowe między małżonkami. Można ją w dowolnym momencie – nawet jeszcze przed ślubem. Można ją później zmienić lub rozwiązać, przy czym należy pamiętać, że wymagana jest do tego forma aktu notarialnego. Intercyza sporządzona przez samych małżonków i tylko przez nich podpisana jest nieważna.
Intercyza przed ślubem
Jak już wyżej wspomniano ustanowienie rozdzielności majątkowej jest możliwe zarówno po, jak i jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego. Intercyza przedmałżeńska ustanawiająca pełną rozdzielność majątkową skutkuje tym, że nie będzie mowy o majątku wspólnym po ślubie. Oznacza to, że każdy z przyszłych małżonków zachowa swój własny majątek, do którego drugi współmałżonek nie będzie miał żadnych praw. Intercyza przedmałżeńska może również rozszerzać lub ograniczać wspólność ustawową, która nastanie, gdy narzeczeni wejdą w związek małżeński. Zatem nie musi ona automatycznie znosić wspólności majątkowej ale właśnie odpowiednio ją modyfikować dla potrzeb małżonków.
Intercyza po ślubie
Intercyzę można również zawrzeć już po zawarciu małżeństwa w jego dowolnym momencie. I tutaj ponownie umowa taka możne ustanowić pełną rozdzielność majątkową między stronami albo ją tylko ograniczyć albo nawet rozszerzyć. Należy jednak pamiętać, że taka umowa nie działa wstecz, a rozdzielność ustanawiana jest z dniem zawarcia umowy.
W praktyce małżonkowie często decydują się na jej zawarcie, dopiero gdy pojawia się wizja rozwodu lub gdy okazuje się, że jeden z małżonków zaciągnął długi (bez wiedzy i zgody drugiego).
Zawarcie takiej umowy i ustanowienie pełnej rozdzielności majątkowej umożliwia też dokonanie podziału majątku wspólnego. Kiedy jest to przydatne? W sytuacji kiedy strony są zdecydowane na rozwód, a ten z uwagi na duże obłożenia sądów może potrwać co najmniej kilka miesięcy. Jeśli małżonkowie w takiej sytuacji są zgodni, co do podziału majątku, to mogą właśnie dokonać tego poprzez zawarcie najpierw intercyzy i zaraz potem poprzez dokonanie podziału majątku. Jest to również dobra opcja dla osób, które już faktycznie są w separacji, nie prowadzą wspólnego gospodarstwa ale z różnych powodów życiowych nie chcą się rozwodzić.
Czy intercyza ma wpływ na dziedziczenie
Istotne jest to, ze intercyza małżeńska nie ma wpływu na dziedziczenie ustawowe, ponieważ jej celem jest wyłącznie ukształtowanie stosunków majątkowych małżonków jedynie za życia. W związku z tym, żadne zapisy intercyzy nie wpłyną na odziedziczenie przez współmałżonka majątku po zmarłym mężu lub żonie, dlatego dziedziczy się tak, jakby intercyzy nie było.
Intercyza a długi
Zawarcie intercyzy wywołuje skutki dopiero z dniem jej zawarcia. Zatem nie ma wpływu na odpowiedzialność za zobowiązania finansowe, które powstały przed jej zawarciem.
Rozdzielność majątkowa z datą wsteczną
Tak jak wyżej wskazano intercyza obowiązuje dopiero od chwili jej zawarcia. Małżonkowie nie mogą samodzielnie ustanowić jej z datą wsteczną. O ustanowieniu takiej rozdzielności może orzec tylko sąd i tylko z ważnych powodów. Rozdzielność majątkowa z datą wsteczną to instytucja wyjątkowa. Sąd bada zatem czy zachodzą okoliczności, z powodu których trwanie we wspólności istotnie zagraża interesom majątkowym małżonka żądającego ustanowienia rozdzielności.
Kiedy takie rozwiązanie może zostać zastosowane?
W sytuacji małżonkowie od lat żyją w separacji i nie gospodarują i chcą wreszcie uregulować swoją sytuację finansową albo kiedy jeden ze współmałżonków zaciągał zobowiązania bez wiedzy i zgody drugiego. Ustanowienie rozdzielności z datą wsteczną pozwoli uniknąć odpowiedzialności za te długi małżonkowi, który nie wiedział i nie wyraził zgody na zobowiązania. Do innych przyczyn uzasadniających rozdzielność z datą wsteczną można zaliczyć: chorobę alkoholową jednego z małżonków, nieprzyczynianie się do powstawania majątku wspólnego, trwonienie majątku, uzależnienie od hazardu lub narkotyków, czy też opuszczenie rodziny i brak zainteresowania jej losem.
Sąd bada zatem czy zachodzą okoliczności, z powodu których trwanie we wspólności istotnie zagraża interesom majątkowym małżonka żądającego ustanowienia rozdzielności.
Co istotne rozdzielności majątkowej z datą wsteczną nie można ustanowić w czasie postępowania o rozwód. Trzeba zawsze złożyć osobny pozew do właściwego miejscowo sądu rejonowego. Pozew można złożyć do czasu uprawomocnienia się wyroku w sprawie o rozwód.
