Z roku na rok systematycznie rośnie popularność upadłości konsumenckiej i tym samym liczba składanych wniosków w tym zakresie. Z każdym kolejnym roku większa liczba Polaków ogłaszała upadłość konsumencką. Bez wątpienia ostatnie lata obfitowały w wydarzenia, które odbiły się wyraźnie na kondycji finansowej społeczeństwa. Mamy do czynienia z efektami pandemii, wzrostu cen podstawowych produktów, rosnącej inflacji, zwiększonych kosztów życia czy też skokowego wzrostu rat kredytów.
Pomimo całego dobrodziejstwa, z jakim wiąże się ogłoszenie upadłości, każdy dłużnik powinien pamiętać, że niesie ona za sobą również konsekwencje rzutujące na wiele aspektów jego dotychczasowego życia. Jest to szczególne ważne kiedy zewsząd różne firmy reklamują upadłość jako prosty i szybki sposób na oddłużenie nie wskazując jednocześnie całokształtu konsekwencji. Jest to bardzo istotne kiedy upadły pozostaje w związku małżeńskim.
Upadłość konsumencka jest postępowaniem dotyczącym osoby fizycznej, która nie prowadzi działalności gospodarczej. Wydanie przez sąd postanowienia w przedmiocie ogłoszenia upadłości konsumenckiej wywołuje skutki prawne również w zakresie sfery majątkowej drugiego małżonka, jeżeli pozostają we wspólności majątkowej.
Wiele osób, składając wniosek o ogłoszenie upadłości, nie zdaje sobie jednak sprawy z tego, jakie skutki wiążą się z jej ogłoszeniem. Nie polega ono tylko na likwidacji majątku dłużnika w celu zaspokojenia roszczeń wierzycieli ale wpływa również na majątek drugiego małżonka.
Skutki upadłości konsumenckiej dla współmałżonka
Przede wszystkim z dniem ogłoszenia upadłości jednego z małżonków powstaje między małżonkami rozdzielność majątkowa. Jeżeli małżonkowie pozostawali w ustroju wspólności majątkowej, cały ich majątek wspólny małżonków wchodzi w całości do masy upadłości tego z małżonków, który pierwszy ogłosił upadłość konsumencką, a podział majątku jest niedopuszczalny.
Zatem od razu widać, że to obydwoje małżonkowie ponoszą konsekwencje ogłoszenia upadłości jednego z małżonków i nie ma tutaj znaczenia, kto i w jakiej wysokości wypracował majątek wspólny.
Drugi z małżonków może w takiej sytuacji jedynie dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym, zgłaszając swoją wierzytelność syndykowi.
Dopiero po zakończeniu postępowania upadłościowego wspólność majątkowa pomiędzy małżonkami powraca.
Upadłość konsumencka a rozdzielność majątkowa ustanowiona w drodze umowy
Zgodnie z prawem ustanowienie rozdzielności majątkowej umową majątkową jest skuteczne w stosunku do masy upadłości tylko wtedy, gdy umowa zawarta została co najmniej dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.
Powyższa regulacja ma również zastosowanie w przypadku, gdy umową majątkową ograniczono wspólność majątkową. Należy zatem pamiętać, że ustawodawca, w celu zapewnienia skuteczności zawarcia umowy, przewidział czas, jakim są co najmniej dwa lata lata i to nie przed ogłoszeniem upadłości, a przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości.
Tym samym trzeba pamietać, że jeżeli małżonkowie nabędą majątek już po zawarciu umowy ustanawiającej rozdzielność majątkową lub ją ograniczającej, a w związku z ogłoszeniem upadłości umowa taka będzie uznana za bezskuteczną w stosunku do masy upadłości, nabyty majątek zostanie uznany za majątek wspólny i wejdzie w skład masy upadłości.
Upadłość konsumencka a rozdzielność majątkowa ustanowiona przez sąd
Z ważnych przyczyn każdy z małżonków może żądać ustanowienia rozdzielności majątkowej przez Sąd.
Rozdzielność majątkowa ustanowiona w drodze orzeczenia sądu jest skuteczna wobec masy upadłości tylko jeżeli powstała co najmniej na 1 rok przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, lub też pozew został wniesiony co najmniej na 2 lata przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.
Upadłość konsumencka a rozwód i separacja
Wspólność ustawowa ustaje także na skutek orzeczenia rozwodu czy separacji. Rozdzielność majątkowa jest skuteczna w upadłości konsumenckiej, jeżeli rozwód lub separacja zostały orzeczone przez Sąd przynajmniej 1 rok przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Jeżeli wniosek o upadłość konsumencką zostanie złożony później, majątek wspólny zostanie zajęty przez syndyka. Wyjątek stanowi sytuacja, kiedy pozew o rozwód lub separację został złożony co najmniej 2 lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.
Ogłoszenie upadłości konsumenckiej jednego z małżonków, którzy pozostają we wspólności majątkowej niesie za sobą poważne konsekwencje. Skutki mogą również odnosić się do małżonków, którzy w drodze umowy lub orzeczenia sądu mają ustanowioną rozdzielność majątkową. Dlatego też przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości należy przeanalizować wszystkie za i przeciw, czy warto ogłosić upadłość konsumencką. Każdy z małżonków musi być świadomy jakie skutki będzie niosła za sobą upadłość w stosunku do ich majątku wspólnego.