Obowiązek utrzymania dziecka spoczywa na obojgu rodzicach, którzy powinni w odpowiednich proporcjach pokrywać uzasadnione koszty związane z jego utrzymaniem. Po rozstaniu wspólne małoletnie dziecko zazwyczaj mieszka z matką, a na ojca zostaje nałożony obowiązek alimentacyjny. Jak wygląda realizacja tego obowiązku w praktyce? Czy ojciec jest zobowiązany do płacenia alimentów ustalonych przez sąd i nie może zmienić już tej decyzji? Czy ma możliwość poznania szczegółowych wydatków ponoszonych na dziecko i zgłoszenia do nich uwag? Alimenty to nie reparacje wojenne – nie służą rekompensacji krzywdy. Nie są też prezentem a spełnieniem obowiązku rodzica względem dziecka. Alimenty nie powinny być również wykorzystywane jako „kara”.
Często ojcowie wysuwają jednak zarzuty względem byłych partnerek kwestionując wysokość żądanych alimentów. Pada często stwierdzenie, że niewiadomo na co idą te pieniądze, że ciągle chce się więcej itd. Ja nie będę sponsorował swojej byłej. Jak się mają te zarzuty do regulacji prawnych dotyczących alimentów?
Rozliczanie wydatków na dziecko
W sprawie o alimenty, gdy ustalana jest wysokości alimentów przez sąd obie strony wiedzą jakie wydatki i w jakiej wysokości zostały uwzględnione. Póżniej kiedy alimenty są już uiszczane taka kalkulacja nie jest już przedstawiana ani nie jest aktualizowana. Oznacza to, że wypłacana kwota może zostać przeznaczona na różne cele, czasami inne niż te początkowo zakładane. Czy istnieje zatem możliwość uzyskania od matki rozliczenia wydatków realnie ponoszonych na dziecko? Ojciec oczywiście może prosić o przedstawienia mu rozliczenia kwot wydawanych na utrzymanie dziecka, jednak matka może je przedstawić wyłącznie dobrowolnie. Nie istnieją przepisy prawne, które nakładałyby na matkę obowiązek informowania ojca o sposobie wykorzystywania alimentów. Warto jednak próbować dojść do porozumienia z drugą stroną oraz polubownie dowiedzieć się o ponoszonych wydatkach, co pozwoliłoby na oszczędność czasu i nerwów.
Usprawiedliwione koszty utrzymania dziecka
Wysokość alimentów zależy zarówno od potrzeb dziecka, jak i sytuacji finansowej rodziców, zobowiązanych do ich płacenia. Wylicza się tzw. przeciętny koszt utrzymania dziecka, uwzględniając m.in.: koszty wyżywienia, mieszkania (w przeliczeniu na liczbę członków rodziny), mediów, szkoły, zajęć pozalekcyjnych, hobby dziecka. Warto tym celu skorzystać ze specjalistycznych kalkulatorów dostępnych np. w Internecie, które pozwolą szacunkowo określić takie comiesięczne wydatki. Należy też pamiętać, ze w wypadku zgody rodziców na uczęszczanie przez dziecko na zajęcia pozalekcyjne taki wydatek też staje się usprawiedliwiony i może stanowić podstawę do podwyższenia alimentów. Dlatego kiedy dziecko uzyska zgodę rodziców na jakieś zajęcia pozalekcyjne czy nowe hobby albo choćby wyjazd wakacyjny to trzeba się liczyć później z kosztami partycypowania w takich wydatkach.
Obniżenie alimentów
Jak wiadomo życie pisze różne scenariusze. Można popaść w ubóstwo bądź choroba może uniemożliwić dalszą pracę zawodową. Taka sytuacja bez wątpienia może mieć wpływ na obowiązek alimentacyjny. Zgodnie z prawem istnieje możliwość uchylenia się od płacenia alimentów na dziecko, jednak tylko w szczególnych okolicznościach. Można się uchylić od płacenia alimentów względem dziecka pełnoletniego gdy wystąpi jedna z następujących przesłanek:
- alimenty powodują dla rodzica nadmierny uszczerbek,
- dziecko nie dokłada starań, aby samodzielnie się utrzymać,
- alimenty są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
O nadmiernym uszczerbku możemy mówić kiedy np. rodzic jest osobą bardzo schorowaną, nie ma możliwości podjęcia pracy i korzysta z jedynie ze świadczeń socjalnych. Natomiast o sprzeczności alimentów z zasadami współżycia społecznego możemy mówić, gdy dziecko postępuje w sposób rażący wobec rodzica. Przykłady:
- jeżeli dziecko zachowuje się w sposób karygodny, który godzi w życie lub zdrowie rodzica,
- zachowanie dziecka powoduje naruszenie godności lub innych dóbr osobistych rodzica,
- w wyniku podjętych przez siebie działań dziecko popadło w niedostatek lub wywołało umyślnie sytuację, która prowadzi do żądania alimentów.
Mediacje w sprawach alimentów
Mediacje w sprawach o alimenty można rozpocząć jeszcze przed wniesieniem sprawy do sądu. Gdy jednak przed sądem toczy się już postępowanie, na każdym jego etapie strony zgodnie mogą złożyć wniosek o mediację. Oczywiście możliwe jest też prowadzenie mediacji również po orzeczeniu alimentów w celu ich podwyższenia czy tez obniżenia albo modyfikacji terminu ich płatności. Taki aktywny udział obu partnerów w regulowaniu kwestii alimentów pozwala na wypracowanie zgodnego rozwiązania, które będzie dobrze funkcjonować po rozstaniu.
Alimenty a kontakty z dzieckiem
Zarówno prawem, jak i obowiązkiem ojca zobowiązanego do płacenia alimentów jest utrzymywanie kontaktu z dzieckiem, oczywiście wyłącznie w przypadku, jeśli sąd opiekuńczy tego nie ograniczył. Alimenty są niezależne od kontaktów i ojciec nie może być pozbawiany możliwości spotkań z dzieckiem gdy ma zaległości w zapłaci alimentów czy też nie płaci ich w pełnej wysokości. Są to dwa odrębne zagadnienia. Natomiast w sytuacji kiedy ojciec dziecka w ogóle się z nim nie widuje to może mieć wpływ na zakres jego obowiązku alimentacyjnego. Sąd może uznać, że ojciec powinien w większym stopniu łożyć na dziecko niż matka skoro tylko ona zajmuje się dzieckiem na co dzień.
