Oszustwa związane z wyłudzeniem danych są plagą w ostatnich latach. Przestępcy wymyślają coraz to nowe sposoby podszywania się pod osoby prywatne czy też instytucje finansowe aby wyłudzić dane. Z informacji podanych na stronach rządowych wynika, że do wyłudzeń dochodzi średnio co 40 minut. Dlatego też od 17 listopada 2023 r. wprowadzono możliwość zastrzeżenia numeru PESEL. Od tego czasu swój numer PESEL zastrzegło ponad 2 mln obywateli.
Zmiany od 1 czerwca 2024 r.
Natomiast istotna zmiana w korzystaniu z tej funkcji nastąpi dopiero z dniem 1 czerwca 2024 r. Dlaczego? Ponieważ już od 1 czerwca 2024 r. instytucje finansowe będą miały obowiązek sprawdzania bazy zastrzeżonych numerów PESEL. Co to oznacza w praktyce?
Wszystkie instytucje objęte regulacjami (np. banki, notariusze czy operatorzy telekomunikacyjni) miały czas na włączenie się do systemu do 1 czerwca 2024 r. W praktyce oznacza to, że od 1 czerwca 2024 r. instytucje finansowe będą miały obowiązek sprawdzenia przed dokonaniem transakcji, czy dany numer PESEL znajduje się w bazie numerów zastrzeżonych. To niesie za sobą bardzo poważne konsekwencje. Jeżeli bowiem — mimo zastrzeżenia numeru PESEL — na czyjeś dane zawarta zostanie transakcja, wówczas właściciel zastrzeżonego numeru nie będzie musiał spłacać zadłużenia, które zostało zaciągnięte przez oszustów.
Zastrzeżenie numeru PESEL ma tym samym zabezpieczać przed bezprawnym wykorzystaniem go przez innych. Dlatego warto będzie mieć zastrzeżony PESEL cały czas i jedynie cofać zastrzeżenie, dopiero gdy będzie potrzeba załatwienia konkretnej sprawy.
Gdzie mogę zastrzec swój PESEL?
Zastrzeżenia numeru PESEL można dokonać w następujący sposób:
- w aplikacji mobilnej mObywatel 2.0,
- w serwisie internetowym mObywatel,
- w dowolnym urzędzie gminy.
Ile razy można zastrzec numer PESEL i czy jest to odpłatne?
Numer PESEL można zastrzec, a także cofnąć jego zastrzeżenie bezpłatnie. Nie trzeba przy tym podawać przyczyny, ponieważ każda pełnoletnia osoba, która posiada nadany numer PESEL ma prawo dowolnie zarządzać statusem zastrzeżenia swojego numeru PESEL. Nie ma też limitu ile razy PESEL zostanie zastrzeżony.
Na jakie kwestie zastrzeżenie numeru PESEL nie wpływa?
Jak już wyżej wspomniano zastrzeżenie numeru PESEL ma chronić obywateli przez oszustwami związanymi z jego nieuprawnionym korzystaniem. Ale przecież w życiu codziennym przy załatwianiu wielu tyĻwo spraw obywatele muszą się legitymować numerem PESEL. W związku z tym zastrzeżony numer PESEL nie wpływa na takie aspekty jak:
- sprawy urzędowe (np. wzięcie ślubu, zameldowanie się czy wyrobienie dokumentów),
- sprawy zdrowotne (np. wizyty u lekarza, pobyt w szpitalu czy wykupienie recepty),
- udział w wyborach,
- ważność dokumentów (np. dowodu osobistego, paszportu czy prawa jazdy),
- korzystanie z profilu zaufanego,
- podróżowanie (np. przekraczanie granicy, podróże lotnicze czy kupowanie biletów lotniczych),
- wykonywanie czynności służbowych (np. podpisywanie umów w pracy),
- korzystanie z usług poczty (Poczta Polska może ubiegać się o dostęp do weryfikacji zastrzeżenia w rejestrze, ale nie ma takiego obowiązku ustawowego).
Wypłaty pieniędzy w Banku a zastrzeżony numer PESEL
Jeśli klient będzie miał zastrzeżony PESEL, to nie będzie mógł w ciągu jednego dnia wypłacić w oddziale banku kwoty większej niż trzykrotność minimalnego wynagrodzenia (tj. ok 12,7 tys. w 2024 roku). W ten sposób ma się chronić m.in. potencjalne ofiary „oszustwa na wnuczka”.
Zastrzeżenie PESEL a zakupy w serwisie PayPo
W sytuacji zastrzeżenia numeru PESEL nie będzie możliwości skorzystania z usług płatności odroczonej PayPo o czym poinformował sam serwis. Jak wskazano na czas realizacji transakcji za pośrednictwem PayPo konieczne będzie cofnięcie zastrzeżenia numeru PESEL. Po przeprowadzonej transakcji będzie możliwe ponowne jego zastrzeżenie.
