Według danych Policji w 2021 r. odnotowano 141 409 sytuacji, dotyczących poszczególnych rodzajów przemocy tym 50.002 przypadki dotyczyły przemocy fizycznej, 70.611 psychicznej, 1.048 seksualnej, 1.548 ekonomicznej oraz 18.200 przypadki innego rodzaju przemocy. Podobnie jak w latach ubiegłych analiza danych statystycznych wskazuje, że najczęstszym rodzajem stosowanej przemocy w rodzinie jest przemoc psychiczna, która stanowi 49,93% ogólnej liczby przypadków przemocy w rodzinie, zaś na drugim miejscu pozostaje przemoc fizyczna (35,35%).
Zwykle osoba, która doznaje przemocy, bardzo boleśnie doświadcza jej skutków, a także skutków działania mechanizmów utrzymujących ją w sytuacji przemocy.
Na ogół, kiedy ofiara po raz pierwszy odważy się opowiedzieć o swojej sytuacji, bardzo się wstydzi, często jest przekonana, że to częściowo jej wina, że sprawca tak ją traktuje. Ponadto ofiara uważa, że tylko ona ma tak trudną sytuację życiową albo wstydzi się przyznać w jakiej relacji funkcjonuje.
Ofiara często przecież słyszy, że gdyby był/a inna/y (lepiej się starał/a, był/a posłuszna/y swojemu partnerowi, nie słuchał/a matki, siostry, brata, przyjaciółki/przyjaciela), gdyby…, to” osoba stosująca przemoc nie musiałaby uciekać się do stosowania przemocy (bicia, krzyków, szarpania, krytykowania…itd.). Tutaj od razu zależy zauważyć, iż sprawcą przemocy może być zarówno mężczyzna jak i kobieta.
Jednym z pierwszych kroków jakie może podjąć ofiara jest uruchomienie procedury Niebieskiej Karty. Wszczęcie procedury „Niebieskie Karty” w sytuacji podejrzenia występowania przemocy w rodzinie następuje poprzez wypełnienie formularza „Niebieska Karta – A” (NK-A) przez przedstawiciela policji, pomocy społecznej, oświaty, ochrony zdrowia lub gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych.
Co do samego przebiegu procedury Niebieskie Karty, jest ona podzielona na 6 etapów:
- Wszczęcie procedury.
- Opracowanie indywidualnego planu pomocy.
- Oddziaływanie na sprawcę przemocy.
- Realizacja indywidualnego planu pomocy.
- Ewentualne zdarzenia niebezpieczne w trakcie procedury „Niebieskie Karty”.
- Zakończenie procedury „Niebieskie Karty”.
Osobę dotkniętą przemocą w rodzinie zaprasza się następnie na posiedzenie zespołu interdyscyplinarnego bądź grupy roboczej, z siedzibą znajdującą się zazwyczaj przy Ośrodku Pomocy Społecznej.
Działania na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie podejmuje gmina, w szczególności w ramach pracy w zespole interdyscyplinarnym.
Zespół interdyscyplinarny, składa się z przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty, ochrony zdrowia, organizacji pozarządowych, kuratorów sądowych, a czasami prokuratorów oraz przedstawicieli podmiotów działających na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
Zadaniem zespołu interdyscyplinarnego jest integrowanie i koordynowanie działań w/w podmiotów oraz specjalistów w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w szczególności przez:
- diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie;
- podejmowanie działań w środowisku zagrożonym przemocą w rodzinie mających na celu przeciwdziałanie temu zjawisku;
- inicjowanie interwencji w środowisku dotkniętym przemocą w rodzinie;
- rozpowszechnianie informacji o instytucjach, osobach i możliwościach udzielenia pomocy w środowisku lokalnym;
- inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących przemoc w rodzinie.
Członkowie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej zapraszają na swoje posiedzenie osobę dotkniętą przemocą w rodzinie, jednakże jej niestawiennictwo nie wstrzymuje dalszych prac zespołu lub grupy. Należy stawić się na zaproszenie, aby umożliwić i ułatwić udzielenie sobie pomocy. Na posiedzeniu tym członkowie zespołu lub grupy w obecności zaproszonej osoby dotkniętej przemocą w rodzinie, dokonują analizy sytuacji rodziny i wypełniają stosowny formularz „Niebieska Karta – C”.
Przewodniczący zespołu interdyscyplinarnego wzywa osobę, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, na spotkanie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej.
Spotkania z osobami dotkniętymi przemocą w rodzinie, oraz osobami, wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie, nie mogą być organizowane w tym samym miejscu i czasie. Oznacza to, że osoba doznająca przemocy w rodzinie na pewno podczas swojej wizyty z przedstawicielami zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej nie spotka tam osoby, od której doznawała przemocy.
Członkowie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej podejmują działania w stosunku do osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, w szczególności:
- diagnozują sytuację rodziny, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą;
- przekazują informacje o konsekwencjach popełnianych czynów;
- motywują do udziału w programach oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych;
- przeprowadzają rozmowę pod kątem nadużywania alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub leków;
- przekazują informacje o koniecznych do zrealizowania działaniach w celu zaprzestania stosowania przemocy w rodzinie.
Jeżeli osoba, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, nadużywa alkoholu, członkowie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej kierują tę osobę do gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych.
Zakończenie procedury Niebieskie Karty ma miejsce, gdy w rodzinie ustaje przemoc, istnieje uzasadnione przypuszczenie o zaprzestaniu dalszego stosowania przemocy w rodzinie, zrealizowany zostanie indywidualny plan pomocy, lub rozstrzygnięty zostanie brak zasadności podejmowania działań.
W roku 2021 funkcjonariusze Policji wypełnili 64.250 formularzy „Niebieska Karta – A”.
Dlatego tak ważne jest reagowanie i szukanie pomocy. Na stronie https://www.niebieskalinia.org/56 udostępnione są bezpłatne materiały edukacyjne dotyczące procedury „Niebieskie Karty” adresowane są do osób, które poszukują informacji m.in. o procedurze „Niebieskie Karty”, o tym czym jest przemoc w rodzinie oraz na jaką pomoc mogą liczyć osoby uwikłane w sytuację przemocy.
1. Poradnia Telefoniczna „Niebieskiej Linii” 22 668-70-00
Poradnia działa 7 dni w tygodniu w godzinach 10.00 – 20.00; dyżury pełnią przeszkoleni specjaliści: psycholodzy i prawnicy. Infolinia przeznaczona jest dla wszystkich osób pokrzywdzonych przestępstwem, w tym ze szczególnym uwzględnieniem osób doświadczających przemocy w rodzinie oraz jej świadków.
2. Od wielu lat Pogotowie Niebieska Linia IPZ prowadzi również Poradnię Mailową pod adresem poradnia@niebieskalinia.pl.
