Spadek jest ogółem praw i obowiązków zmarłego o charakterze cywilnoprawnym. Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób, które są uprawnione są do dziedziczenia. Zgodnie z Kodeksem cywilnym spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy. Spadek nie zawsze oznacza wzbogacenie się przez spadkobierców. Niestety często zmarli pozostawiają po sobie znaczne długi, które obciążają spadkobierców. Polskie prawo przewiduje jednak możliwość odrzucenia spadku, po to aby tych długów nie dziedziczyć.

Z roku na rok systematycznie rośnie popularność upadłości konsumenckiej i tym samym liczba składanych wniosków w tym zakresie. Z każdym kolejnym roku większa liczba Polaków ogłaszała upadłość konsumencką. Bez wątpienia ostatnie lata obfitowały w wydarzenia, które odbiły się wyraźnie na kondycji finansowej społeczeństwa. Mamy do czynienia z efektami pandemii, wzrostu cen podstawowych produktów, rosnącej inflacji, zwiększonych kosztów życia czy też skokowego wzrostu rat kredytów.

Pomimo całego dobrodziejstwa, z jakim wiąże się ogłoszenie upadłości, każdy dłużnik powinien pamiętać, że niesie ona za sobą również konsekwencje rzutujące na wiele aspektów jego dotychczasowego życia. Jest to szczególne ważne kiedy zewsząd różne firmy reklamują upadłość jako prosty i szybki sposób na oddłużenie nie wskazując jednocześnie całokształtu konsekwencji. Jest to bardzo istotne kiedy upadły pozostaje w związku małżeńskim.

W pierwszym kwartale 2023 r. do rejestru CEIDG wpłynęło ponad 80 tys. wniosków o założenie jednoosobowej działalności gospodarczej. Jest to dalej jedna z najpopularniejszych form prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Założenie przedsiębiorstwa w tej postaci jest niezwykle proste i nie wymaga wniesienia wkładu finansowego.

Prowadzenie działalności gospodarczej w oczywisty sposób ma na celu zapewnienie przedsiębiorcy oraz jego rodzinie źródła dochodu. Problemy mogą pojawić się wówczas, gdy prowadzony biznes nie generuje dochodów, a wyłącznie długi. W ostatnich czasach z różnych powodów wiele osób założyło albo kontynuuje działalność pod firmą drugiego małżonka a nie własną. Co jest tego powodem? Często są to po prostu niepowodzenia małżonka w poprzednio prowadzonej firmie i chęć rozpoczęcia działalności z tzw. „czystą kartą”. Jednak wiele osób nie zdaje sobie w takiej sytuacji sprawy z konsekwencji założenia jednoosobowej działalności na swoje nazwisko, a oddania pełnej decyzyjności współmałżonkowi. Jak również często małżonkowie nie mają pojęcia jak długi wygenerowanie z takiej działalności wpływają na ich wspólną sytuację finansową. 

Część z tych osób boleśnie przekonało się, że nie zawsze jest to dobre rozwiązanie. Szczególnie kiedy zaufany do tej pory małżonek uznał, że nie tylko związek emocjonalno-fizyczny przestał być dla niej atrakcyjny, ale również nie widział już uzasadnienia do kontynuowania związków gospodarczych. Często też w wyniku chybionych decyzji gospodarczych współmałżonka drugi na którego oficjalnie została zarejestrowana działalność pozostawał po prostu z długami.

Czy można się ustrzec przed takimi sytuacjami? Przede wszystkim należy być świadomym jak kształtuje się odpowiedzialność za długi związane z prowadzoną jednoosobową działalnością gospodarczą i na co szczególnie trzeba zwracać uwagę.

W momencie zawarcia związku małżeńskiego, z mocy prawa dochodzi do powstania tzw. majątkowej wspólności ustawowej. Taka zasada obecnie panuje w polskim prawie. Jednak jak wiadomo od zasad są wyjątki i jest nim właśnie intercyza. Sam zakres i zastosowanie intercyzy są bardzo szerokie, to powszechnie kojarzona jest ona z ustanowieniem rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami.

Intercyza to potoczne określenie umowy majątkowej, zawieranej między małżonkami. Umowa ta ma na celu uregulować stosunki finansowe między małżonkami. Można ją w dowolnym momencie – nawet jeszcze przed ślubem. Można ją później zmienić lub rozwiązać, przy czym należy pamiętać, że wymagana jest do tego  forma aktu notarialnego. Intercyza sporządzona przez samych małżonków i tylko przez nich podpisana jest nieważna.

#finansewmałżeństwie

Wspólność majątkowa

Zgodnie z aktualnym stanem prawnym w Polsce małżonków z zasady łączy po ślubie wspólnota majątkowa, która stanowi szczególny rodzaj ustroju majątkowego. Powstaje ona z dniem zawarcia małżeństwa i oznacza, że od tej chwili każdy przedmiot nabyty po ślubie przez oboje małżonków albo jednego z nich jest własnością zarówno męża, jak i żony. Dopóki wspólność istnieje, nie jest możliwe określenie udziałów każdego małżonka z osobna. Oznacza to, że każdy z małżonków ma prawo do całego przedmiotu.

Do składników, które można zaliczyć do wspólnego majątku małżonków należą m.in.:
1. wynagrodzenie za pracę oraz dochody z innej działalności każdego z małżonków, 
2. dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,
3. środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków,
4. kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Kontynuując politykę prorodzinną przepisy Polskiego Ładu wprowadziły w ubiegłym roku nową ulgę dla  rodziców oraz opiekunów w dużych rodzinach.  PIT-0 dla rodzin 4+ jest adresowany do rodziców, w tym rodziców zastępczych, oraz opiekunów prawnych, bez względu na ich stan cywilny w sytuacji wychowywania czwórki lub więcej dzieci. Z programu mogą skorzystać zarówno samotni rodzice (opiekunowie prawni), jak i małżonkowie oraz rodzice, którzy pozostają w związkach nieformalnych.

Jakie przychody podlegają uldze? 

Ulga obejmuje przychody:

1. z pracy na etacie (umowa o pracę, stosunek służbowy, praca nakładcza, spółdzielczy stosunek pracy),
2. z umów zlecenia zawartych z firmą,
3. z działalności gospodarczej, opodatkowane według skali podatkowej, 19 proc. podatkiem liniowym, stawką 5 proc. (tzw. ulga IP Box) oraz ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

Przykład:

Małżeństwo ma zatem łącznie 2 x 85.528,00 zł przychodu bez podatku, tak samo każdy
z opiekunów. Dodatkowo każde z nich ma prawo korzystać z kwoty wolnej od podatku,
tj. z dodatkowych 30.000,00 zł rocznie na każdą osobę.

W efekcie przychody uzyskane z innych niż z tych źródeł podatnik wykazuje i opodatkowuje tradycyjnie, według ogólnych zasad i płaci podatek dochodowy. W szczególności W zakresie nie uwzględnia się przychodów podlegających opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym określonych w ustawie o PIT (np. o zysków kapitałowych, rozliczanych ryczałtem umów zlecenie do wartości 200,00 zł), zwolnionych od podatku dochodowego oraz od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zwolnienie przysługuje w całej i stałej wartości rocznie – nie dzieli się go w stosunku do okresu, w którym pełni się rolę rodzica lub opiekuna czwartego dziecka w danym roku. Wystarczy zatem, aby zostać nim w ostatnich dniach roku, aby przysługiwało prawo do pełnej kwoty zwolnienia.

Nie ma znaczenia, czy przed uzyskaniem statusu rodzica czwórki dzieci osoba w trakcie roku zarabiała, czy też zarobki te uzyskano dopiero po urodzeniu lub rozpoczęcia opieki nad czwartym dzieckiem. Zarobki za całego roku objęte będą zwolnieniem z podatku.

Ulga na dziecko powyżej 18 r.ż.

O ile możliwość skorzystania z ulgi 4+ przez rodziców lub opiekunów prawnych dzieci małoletnich nie przysparza większych trudności, to wobec uczących się między 18. a 25. rokiem życia zostały nałożone istotne ograniczenia. Ulga nie przysługuje w sytuacji, w której dorosłe dziecko w trakcie roku podatkowego:

1. Podlegało opodatkowaniu podatkiem liniowym lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych – nie dotyczy to przychodów osiąganych z tzw. najmu prywatnego.
2. Podlegało opodatkowaniu podatkiem tonażowym lub tzw. podatkiem okrętowym.
3. Uzyskało w poprzednim roku dochody (przychody pomniejszone o koszty ich uzyskania) wyższe niż 3089 zł. Do dochodów tych nie wlicza się renty. Szerzej na temat tej pułapki Polskiego Ładu informowaliśmy w artykule: Zarobki pełnoletniego dziecka a ulga 4+.

Ulga a inne preferencje podatkowe

Omawiane zwolnienie od opodatkowania przychodów nie wyklucza możliwości skorzystania  z ulgi prorodzinnej (na każde dziecko). W praktyce oznacza to, że po przekroczeniu powyższego limitu przychodów – gdy rodzice lub opiekunowie będą zobowiązani do zapłaty podatku – będą mogli dodatkowo odliczyć od podatku ulgę prorodzinną. W przypadku czwórki dzieci będzie to kwota 6 924,12 zł w skali roku, ponieważ wysokość ulgi na dzieci kształtuje się następująco:

1.112,04 zł –  kwota ulgi na pierwsze dziecko,

1.112,04 zł –  kwota ulgi na drugie dziecko,

2.000,04 zł –  kwota ulgi na trzecie dziecko,

2.700,00 zł –  kwota ulgi na czwarte i każde kolejne dziecko.

Wyłączenie stosowania ulgi 

Podatnik nie skorzysta jednak ze zwolnienia dla rodzin 4+, jeśli wspólnie z drugim małżonkiem wychowuje czwórkę dzieci, ale nie jest ich rodzicem czy opiekunem prawnym. Taka interpretacje urzędów skarbowych to zła wiadomość dla wychowujących dzieci z różnych związków, czyli tzw. rodzin patchworkowych. By skorzystać z nowej ulgi dla rodzin 4+, pod uwagę bierze się tylko własne dzieci czyli nieważne jest ile dzieci rodzice wychowują wspólnie.

Brzmienie przepisów o uldze dla rodziców 4+ wymaga literalnie wykonywania przez podatnika władzy rodzicielskiej, opieki prawnej, rodziny zastępczej nad czwórką dzieci.

Od kiedy obowiązuje ulga

Ulga obowiązuje od 1 stycznia 2022 r. i ma zastosowanie do dochodów uzyskanych od tego dnia.